15. 07

Giữa tự do và thách thức: Luật pháp Thụy Sĩ và giáo dục tư thục

Thụy Sĩ từ lâu được biết đến không chỉ bởi vẻ đẹp thiên nhiên hùng vĩ, chất lượng cuộc sống cao mà còn bởi hệ thống giáo dục đa dạng, linh hoạt và mang đậm tính quốc tế. Trong bức tranh ấy, giáo dục tư thục đóng vai trò không thể thiếu, góp phần tạo nên sự phong phú và lựa chọn đa dạng cho người học. Tuy nhiên, đằng sau sự phát triển đó là những quy định pháp luật đặc thù — vừa được nhìn nhận như một bệ đỡ vững chắc, vừa có thể trở thành “rào cản vô hình” đối với các cơ sở giáo dục tư thục.
Tính tự trị và hệ thống pháp luật phân quyền

Thụy Sĩ là quốc gia liên bang, mỗi bang (canton) có quyền tự chủ rộng rãi, đặc biệt trong lĩnh vực giáo dục. Luật Liên bang về Tài trợ và Điều phối Giáo dục Đại học (HEdA) chủ yếu điều chỉnh các trường công, trong khi khung pháp lý dành cho giáo dục tư thục được xây dựng khá mở. Các cơ sở tư thục có quyền tự do thành lập, hoạt động và phát triển, miễn là tuân thủ các quy định chung về thương mại, thuế, và tiêu chuẩn chất lượng tối thiểu.

Điều này tạo nên môi trường tự do và khuyến khích sáng tạo, cho phép nhiều mô hình giáo dục mới — từ trường quốc tế, trường chuyên ngành, đến các viện nghiên cứu sáng tạo — xuất hiện và thu hút học viên toàn cầu.

“Bệ đỡ vững chắc”: Tự do và cơ hội

Luật pháp Thụy Sĩ không yêu cầu tất cả các cơ sở giáo dục tư thục phải được công nhận bởi nhà nước. Thay vào đó, chính sách khuyến khích sự đa dạng, cho phép các trường phát triển chương trình đào tạo độc lập, cấp bằng riêng, hoặc hợp tác với các đối tác quốc tế để trao bằng kép.

Nhờ vậy, nhiều trường tư thục tại Thụy Sĩ đã vươn tầm quốc tế, trở thành lựa chọn uy tín cho học viên tìm kiếm sự linh hoạt, các chương trình chuyên sâu, hoặc hướng đi khác biệt so với giáo dục công lập. Chính sự tự do này trở thành “bệ phóng” để các trường tư đổi mới phương pháp giảng dạy, xây dựng mô hình học tập cá nhân hoá, và liên tục thích ứng với nhu cầu thị trường lao động toàn cầu.

Vấn đề công nhận và minh bạch:

Tại Thụy Sĩ, giáo dục đại học được chia thành hai nhóm chính: regulated và non-regulated.

  • Nhóm regulated (có kiểm soát và chịu sự quản lý chặt chẽ của chính phủ) thường bao gồm các ngành nghề đặc thù yêu cầu tiêu chuẩn hành nghề, ví dụ như y khoa, dược, điều dưỡng, luật, giáo dục mầm non, và một số ngành sức khỏe khác. Văn bằng thuộc nhóm này phải được công nhận chính thức bởi Liên bang hoặc Canton và tuân thủ nghiêm ngặt các quy định về đào tạo, thực hành và cấp phép nghề nghiệp.
  • Nhóm non-regulated (không bắt buộc kiểm định hoặc kiểm soát chính thức) áp dụng cho các ngành như kinh doanh (business), công nghệ thông tin (IT), quản trị khách sạn (hospitality), nghệ thuật sáng tạo, và nhiều lĩnh vực khác. Trong nhóm này, các cơ sở giáo dục tư thục hoàn toàn có quyền thiết kế chương trình riêng, cấp văn bằng độc lập và chủ động lựa chọn tiêu chuẩn kiểm định (nếu có). Chính phủ Thụy Sĩ không can thiệp vào giá trị pháp lý của văn bằng, mà để quyền quyết định thuộc về người sử dụng lao động hoặc các tổ chức chấp nhận bằng cấp cuối cùng.

Nhờ cơ chế này, sinh viên có thêm nhiều lựa chọn linh hoạt, các trường tư thục (như SIMI Swiss) có thể phát triển chương trình đào tạo thực tiễn, phù hợp nhu cầu thị trường lao động toàn cầu mà không bị giới hạn bởi khuôn khổ quản lý cứng nhắc.

Việc cho rằng văn bằng từ các cơ sở giáo dục đại học tư thục của Thụy Sĩ không được công nhận ở cấp quốc gia là hoàn toàn không chính xác. Chính phủ Thụy Sĩ trao quyền tự do cho cá nhân và tổ chức trong việc sử dụng và công nhận văn bằng, thay vì áp đặt các mệnh lệnh kiểm soát tập trung.
Những yêu cầu cấp thiết đối với một cơ sở giáo dục đại học minh bạch và tiêu chuẩn:

Trước sự đa dạng và khác biệt của hệ thống giáo dục đại học Thụy Sĩ, nhiều tổ chức giáo dục uy tín đã chủ động triển khai hệ thống minh bạch thông tin và các quy trình thực hành tốt (best practices) nhằm công khai, minh bạch giữa “rừng” thông tin hỗn loạn và thiếu kiểm chứng. Những nỗ lực này không chỉ được chính phủ Thụy Sĩ ủng hộ tuyệt đối, mà còn được bảo vệ bởi luật giáo dục, luật truyền thông và các chính sách chống thông tin sai lệch:

  • Công khai thông tin: Rõ ràng về chương trình đào tạo, chuẩn đầu ra, đội ngũ giảng viên và quy trình đánh giá.
  • Kiểm định hoặc chứng nhận độc lập: Tham gia các hệ thống kiểm định quốc tế hoặc quốc gia để đảm bảo chất lượng và uy tín.
  • Cam kết chất lượng học thuật: Xây dựng chương trình học dựa trên chuẩn nghề nghiệp, cập nhật liên tục để đáp ứng nhu cầu xã hội.
  • Minh bạch về công nhận văn bằng: Thông tin rõ ràng về phạm vi sử dụng và giá trị bằng cấp để người học và nhà tuyển dụng dễ dàng đánh giá.
  • Đảm bảo hỗ trợ người học: Hệ thống hỗ trợ học thuật, tư vấn nghề nghiệp và dịch vụ sinh viên được tổ chức bài bản, chuyên nghiệp.
SIMI Swiss là một trong những đơn vị tiên phong áp dụng quy trình tiêu chuẩn này trên toàn cầu.

Với những thông tin cơ bản về luật pháp Thụy Sĩ điều chỉnh giáo dục đại học tư thục, chúng tôi hy vọng các bạn đã có cái nhìn toàn diện hơn về sự độc đáo, minh bạch và tinh thần tự chủ mà nền giáo dục Thụy Sĩ luôn đề cao. Chính những yếu tố này đã và đang trở thành động lực để Thụy Sĩ khẳng định vị thế của một hệ thống giáo dục hiệu quả, chất lượng và đẳng cấp hàng đầu thế giới.

Chúc các học viên SIMI Swiss một ngày hạnh phúc và bình an!

Nguồn tham khảo từ chính phủ Thụy Sĩ:

Federal Act of 30 September 2011 on Funding and Coordination of the Swiss Higher Education Sector (HEdA, SR 414.20). Swiss Federal Council. Xem thêm tại đây: https://www.fedlex.admin.ch/eli/cc/2014/691/en

Nguồn: SIMI Swiss